İsrail’in katılımıya başlayan, Hollanda temsilcisi Joost Klein’in diskalifiye edilmesi ile sonuçlanan drama dolu bir yarışma sezonu yaşandı. Malmö bu sene yarışma tarihindeki gelmiş geçmiş en tartışmalı yarışmalardan birine ev sahipliği yaptı. Her sene sadece ‘good to go’ dediği anda bile alkış tufanı ile karşı karşıya kalan Martin Ostherdall bu sene en az İsrail temsilcisi Eden Golan kadar yuhalandı.

Bambie Thug, Silvester Belt, Olly Alexander, Nemo gibi isimlerin iki tarafın da gönlü olsun diye yaptığı açıklama, iolanda’nın yarışma finalindeki kefiyeli oje tasarımının sansürlenmesi, Angelina Mango’nun ortalık karışıkken basın merkezini ziyaret edip John Lennon’un ‘Imagine’ isimli şarkısını seslendirip sinirli bir şekilde ortamı terk etmesi ve daha niceleri.

Gelin hep birlikte bu senenin yarışmasında kuliste yaşanan sonrasında orada durmayıp mahkeme salonlarına kadar taşınan dramalar zincirine göz atalım!

Ateşin Fitillenmesi: İsrail’in Katılımı

Tarihler 7 Ekim 2023’ü gösterdiğinde Hamas, İsrail’e karşı hiç beklenmedik bir saldırı başlattı. Müzik festivaline gelen çoğu kişi kaçırıldı ve hala yüzlercesi teslim edilmedi. Olayların hemen ardından İsrail hükümeti artık savaş halinde olduğunu ilan etti ve ülkede olağanüstü bir süreç başladı. Bu sürece kadar neredeyse herkes İsrail’in yanında durdu ve destekledi. Ancak sonrasında İsrail’in karşı tepki olarak verdiği saldırının büyüklüğü tüm dünyada ‘soykırım’ olarak karşılık buldu.

Hastanelerin ve sivillerin vurulmasının ardından çoğu izleyici 2022’de Rusya’nın olduğu gibi bu sene de İsrail’in diskalifiye edilmesini istedi. Ancak Avrupa Yayın Birliği en başından beri İsrail’in katılımında bir sorun görmediğini bildirdi.

5 Aralık 2023’te katılımcı ülkelerin listesi yayınlandı ve İsrail’in de listede yer alması birçok olayı da beraberinde getirdi. Ardı arkası kesilmeyecek olayların fitili böylece ateşlenmiş oldu.

En Kötü Deneyim: Eden Golan’ın Yarışma Süreci

İsrail temsilcisini seçmek için bu sene ulusal final yöntemine döndü. Ülkede olaylar devam ederken Eden Golan ‘The Rising Star’ isimli ulusal finali kazandı ve ülkesini temsil etmeye hak kazandı. Sanatçı zaten katıldığı süreçten beri potansiyel temsilci olarak görülüyordu. Hatta kendisi yarışma için şarkı yazma sürecine bile girmişti.

Geçtiğimiz şubat ayında Eden beklenen sonucu almış ve ulusal finali kazanmıştı. Ancak dikkat çeken bir durum vardı. Sanatçı seçildikten birkaç dakika sonra Instagram hesabını gizliye aldı. Aslında ekip en başından beri gelecek tepkileri biliyordu ve bunu önlemenin ilk yolu olarak böyle bir çözüm buldular. Yarışma sürecine kadar ise gelen tepkilere karşı olabildiğince sessiz kaldı Eden.

İsrail Yarışmaya Tutunmaya Çalışıyor: Ekim Yağmuru Mevzusu

Eden seçildikten kısa bir süre sonra İsrail devlet televizyonu KAN bir açıklama yaptı ve şarkı başvuruları aldığını söyledi. Şarkının özellikle ülkenin içinde yaşanan 7 Ekim olayını betimleyen içerikte olmasını istedi.

Ve işte tam bu andan itibaren tartışmalar gitgide büyüdü. Bu sefer mevzu İsrail’in katılımından şarkının içeriğine doğru değişti.

Şubat ayının sonlarında henüz resmi olarak açıklama gelmese de arkada bir şeyler döndüğü belliydi. Medya İsrail’in Ekim Yağmuru isimli bir şarkı ile katılabileceğini konuşmaya başladı.

Golan ‘October Rain’ adlı şarkısının içinde İsrail-Hamas çatışmalarına ilişkin sözler bulunduğu iddiasının ardından, şarkı diskalifiye olmakla karşı karşıya kaldı. Israel Hayom gazetesine göre “Nefes alacak hava kalmadı” ve “Hepsi iyi çocuklardı, her biri” gibi dizeler içeren şarkı, Hamas’ın 7 Ekim’de bir açık hava müzik festivaline saldırı gerçekleştirdiği sırada sığınaklara saklanan insanlara gönderme yapıyordu. İddialara göre şarkı ayrıca savaşta ölenler için bir kod olan ‘çiçeklere’ de atıfta bulunuluyordu.

Tüm bu iddialar devam ederken yayın kuruluşu KAN’dan bir kaynak Reuters’a sızan sözlerin doğru olduğunu teyit etti.

Avrupa Yayın Birliği, nihai karar alınana kadar gizli süreç yürüteceklerini söyledi: “Şarkı sözleri inceleme sürecinde. Nihai karar alınana kadar EBU ile yayıncı arasında gizli bir süreç devam edecek. Bir şarkı herhangi bir nedenle kabul edilemez bulunursa, yayıncılara yarışma kuralları uyarınca yeni bir şarkı veya yeni sözler sunma fırsatı verilir.”

İsrail Kültür Bakanı Miki Zohar, X hesabından yaptığı bir paylaşımda October Rain’in diskalifiye edilmesine yönelik herhangi bir kararın ‘skandal’ olacağını söyledi. Şarkının siyasi olduğunu reddeden Zohar, şarkının ‘bugünlerde halkın ve ülkenin duygularına ses verdiğini’ söyledi.

Ancak sonrasında KAN şarkının belirli kısımlarını değiştirme kararı aldı. Mart ayının başında şarkının yeni isminin Hurricane olduğu ve Avrupa Yayın Birliği’nden onay aldığı açıklandı.

İzlanda’nın Olaylı Gecesi : Vahşi Batı

İzlanda’nın bu yıl yarışmaya katılıp katılmayacağı konusunda belirsizlik vardı. Devlet televiyonu ulusal finalin düzenleneceğini ancak kazanacak kişi ile yapacağı görüşmeler sonrasında yarışmada yer alıp almayacaklarına karar vereceklerini açıklamıştı.

Ne gariptir ki aynı açıklama ile Filistin asıllı Bashar Murad’ın ulusal finalde yarışacağı açıklandı. Ülke bu açıklama ile aniden bahislerde yükselmeye başladı.

“Wild West” adlı şarkısının videosunda, Batılı kovboylar temasının yanı sıra, İsrail hava saldırılarından kaçan mülteci kamplarına sığınanlara müziğin nasıl yardımcı olduğunu anlatan Filistinlilerle yapılan röportajlar yer alıyor.

Bashar Murad, İzlanda ulusal finali Söngvakeppnin’nin finaline kalmayı başardı ancak kazanan, ülkeyi “Scared of Heights” adlı şarkısıyla temsil eden Hera Björk oldu.

Daha öncesinde ülkesini temsil eden Hera Björk’ün bir daha seçilmesi çoğu kişiye sürpriz oldu ve ülke bahislerde düşüşe geçti. Çünkü fazlasıyla sempati oyu getirecek ve bahislerde yükselmesini sağlayan Murad elenmişti.

Bir sonraki gün hemen ekibi ile toplantı yapan Bashar Murad, oylamada bir sorun olduğu ve kendisine atılan oyların diğer adaylara gittiği gerekçesi ile devlet televizyonuna başvurdu. Sonrasında yapılan açıklamada oylamada sorun olduğu ancak bunun yarışma sonucunu değiştirecek byüklükte olmadığı bildirildi.

Hera Björk ile görüşmeler gerçekleştiren RUV, yarışmaya katılacağını açıkladı. Ülke ise finale çıkamadan elendi.

Olly Alexander’ın Yarışma Dışında Olması İstendi !

Yarışmaya doğru adım adım ilerlerken sanatçılar tepkilerini ortaya koyuyor ve olabildiğince duruma sessiz kalmamaya çalışıyordu. Ancak Birleşik Krallık temsilcisi Olly Alexander için durum biraz farklıydı. Oyuncu Maxine Peake, rock grubu Goat Girl ve yazar Sarah Schulman’ın da aralarında yer aldığı birçok isim ülkenin yarışmadan çekilmesi için bir açık bildiri imzaladı.

Alexander’ı hedef göstererek ‘Müziğinin gösterdiği zevkin ruhuna inanıyoruz. Bu ruhla Filistin’e destek çağrısı olarak yarışmadan çekilmeni istiyoruz. Çünkü soykırım yapan bir ülkenin yer aldığı bir parti olamaz.’ açıklamasında bulundu.

Olly ise o sırada Eurovision öncesi düzenlenen bir partide yer alıyordu. Sanatçı yüksek tempolu şarkısını gelen tepkilere cevaben sadece dimdik ayakta ve sabit durarak gösterdi.

Beklenen Açıklama Geldi: Biz Yoksak Tepkiyi Kim Gösterecek?

Bu olaydan kısa bir süre sonra Olly Alexander, Bambie Thug, Gate, iolandai Magara, Nemo, Saba, Silvester Belt, Windows95Man ve Mustii bir ortak açıklama yayınladı.

“Eurovision’a katılmanın ayrıcalığını kabul ederek başlamak istiyoruz. İşgal altındaki Filistin topraklarındaki, özellikle Gazze’deki ve İsrail’deki mevcut durum ışığında sessiz kalmaktan rahatsızlık duyuyoruz. Ezilenlerle dayanışma içinde olmak ve barış, acil ve kalıcı bir ateşkes ve tüm rehinelerin güvenli bir şekilde geri dönmesi için içten dileklerimizi iletmek bizim için önemlidir. Antisemitizm ve İslamofobi de dahil olmak üzere her türlü nefrete karşı birleşmiş durumdayız.

Müziğin, insanların farklılıkları aşmasını ve anlamlı sohbetler ve bağlantılar kurmasını sağlayan birleştirici gücüne inanıyoruz. Bu alanı yaratmanın ve sürdürmenin bizim görevimiz olduğunu düşünüyoruz ve bunun daha fazla şefkat ve empatiye ilham vereceğini umuyoruz.”

Sorun Yok, Sloganımız Yeter !

Sanatçılardan gelen bu tarz tepkilerden sonra ortada oluşan güven sorunu ile ilgili Avrupa Yayın Birliği’nden açıklama geldi. İsveç polisi de dahil diğer ülkelerden polis desteğini arttırdığını daha öncesinde açıklayan svt ve EBU bu sefer soganı kullanarak açıklama yüreklere su serpme amacıyla bir açıklama yaptı.

X’ten yapılan açıklamada, “Eurovision Şarkı Yarışması’nın dünyanın dört bir yanındaki insanları bir araya getirme gücüne sahip olduğuna inanıyoruz. Kapsayıcılık, eşitlik ve evrensellik gibi temel değerleri korunduğunda, iyilik için gerçek bir güç olabilir.” ifadeleri yer aldı.

“Kendi sloganımızla, en kısa zamanda tekrar müzikle birleşebileceğimizi umuyoruz.”

Bayrak ve Kefiye Mezvusu: Siyasal Sembol

Yarışma haftası Avrupa Yayın Birliği aldığı önlemleri açıkladı. Yarışma bölgesine çanta alınmasını bile yasaklayan yönetim 2016 yılında yaşanan Artsakh bayrağı krizinin ardından bir olayın daha yaşanmaması için aldığı önlemi tekrardan hatırlattı. Yarışmada yer almayan herhangi bir ülkenin bayrağının areneya alınmasına izin vermedi.

Bunun yanısıra Filistin’e destek sembolü olan kefiyenin de alana alınmayacağı bildirildi. Zira kefiye ‘siyasal bir sembol’ kategorisine alınmıştı.

Yarışma Geldi Çattı !

Yaşanan tüm bu olaylar aslında bir fragmandı. Zira tarihin en politik yarışmasının krizleri henüz bitmemişti. İşte yarışma haftası yaşanan olaylar:

İlk Yarı Final: EBU VS Eric Saade ve Bambie Thug

Bu sene ilk yarı finalin açılışında yer alan Eric Saade babasının kendisine hediye ettiği kefiye ile sahneye çıktı. Ancak durum kurallara aykırı olduğu için resmi hessplardan bir paylaşım yapılmadı. Buna tepki olarak ise Saade, kendi hesaplarından bir mesaj ile paylaşım yaptı ve üzüntüsünü dile getirdi.

Bambie Thug ise İlk yarı finale henüz çıkmadan yüzünde yer alan ‘ateşkes’ mesajını ‘Crown The Witch’ kalacak şekilde değiştirdi. Daha doğrusu Avrupa Yayın Birliği’nden gelen talep üzerine silmek zorunda kaldı.

İkinci Yarı Final : İpler Geriliyor

2003 birincimiz Serab Erener’in sahneye çıktığı bu gece tarihin en aksiyonlu yarışma gecesine de ev sahilpiği yaptı.

Sahnede olabildiğince özgürlük mesajı vermek isteyen sanatçılar farklı yollar deneyerek hem diskalifiye olmamak hem de taraflarını belli etmek için mücadele ettiler.

Belçika temsilcisi Mustii performansının son bölümünde kolundaki ‘peace’ yazısını ortaya çıkardı. Geçtiğimiz sene ülkesine ikincilik getiren Kaarija ise performansının sonunda ‘No War!’ sloganı attı.

İkinci yarı final sona erdiğinde herkes artık dört gözle Büyük Final’i yani kimin birinci olacağını düşünmeye başladı. Tam o sırada İtalyan devlet televizyonu Rai yasak olmasına rağmen İtalya’nın halk oylarını yüzdelik dilim olarak açıkladı. İsrail beklenmedik bir şekilde %39 oy almıştı. Ve yarışmanın seyri tam da o anda değişti. İsrail bir anda bahislerde yükselmeye başladı. Rai sonrasında yaptıklarının bir hata olduğunu kabul ettiklerini açıklasa da iş işten geçmişti.

Bahislerde yükselme mevzusu devam ederken finale çıkan sanatçıların katıldığı basın toplantısı ayrı bir dramaya daha ev sahipliği yaptı.

Marina Satti, Eden Golan soruları cevaplarken uyuyormuş taklidi yaptı. Devlet televizyonu ERT her ne kadar sanatçının amacının o olmadığına dair açıklamalar yapsa da yarışma biter bitmez Satti’nin katılacağı tüm programları iptal ederek bir bakıma doğrulamış oldu. Hollanda temsilcisi Joost Klein da yüzünü Hollanda bayrağı ile kapalı tuttu.

Bir gazeteci Eden Golan’a ‘Burada yer almanızın diğer sanatçılara ve halka güvenlik sorunu oluşturabileceğini düşündünüz mü?’ gibi bir soru sordu. Moderatör sorunun ardından Eden’e ‘Bu soruyu cevaplamak zorunda değilsin.’ dedi ve geçiştirmeye çalıştı. Tam o sırada Joost yüzündeki Hollanda bayrağını indirdi ve ‘Neden cevap vermeyecek ki?’ gibi bir cevap verdi. Eden ise cevaben ‘Tüm önlemler alındı. Eğer yeteri kadar önlem alınmamış olsaydı burada olmazdık.’ dedi.

Joost Diskalifiye Olma Yolunda !

Bir sonraki gün Joost Klein bayrak töreninde ülkenin ismi geçmesine rağmen provaya katılmadı. Hemen ardından ülkenin delege ekibinin eşyaları toplayıp yarışma alanını terk ettiği iddiaları dolaşmaya başladı. İsveç medyası ise bunu doğrular nitelikte Joost’un kadın bir kameramana saldırdığı ve diskalifiye edildiği haberlerini girmeye başladı.

Herkes olacakları ve net haberi beklerken İtalya temsilcisi Angelina Mango basın merkezine geldi. Ancak o gün yapılması planlanan Big 5 ve İsveç’in ropörtajları yaşanan bu olay nedeniyle iptal edilmişti. Oratalık yangın yeriyken Mango, John Lennon’un Imagine isimli şarkısını seslendirdi. Ancak basın merkezini öyle büyük bir sinirle terk etti ki şarkının verdiği mesaj yerle bir oldu.

Jüri gecesinde Eden tüm performanslarında olduğu gibi yuhalandı ancak Avrupa Yayın Birliği ‘anti-booing’ sistemini kullanarak yerine sahte alkış ekledi.

Oylama sırasında ise Finlandiya oylarını sunacak kişi kura ile belirlenmesine rağmen 12 puanın İsrail’e değil İrlanda’ya gittiğini açıkladı. Petra konuşacıyı teknik bir arıza olduğunu söyleyerek yayından aldı ve en sonunda Martin Ostherdall 12 puanın İsrail’e gittiğini açıkladı.

Ve Kahreden Haber Geldi !

Finalden bir gün önce ise herkes resmi açıklamayı beklerlen EBU sessizliğini koruyordu. Yarışmada yer almayan ülkelerin katıldığı ve asıl şovdan daha erken açılan ‘Dünya’nın Geri Kalanı’ oylaması Joost’un yaşadığı soruşturma nedeniyle çok geç başladı.

Sonrasında öğrenildi ki Joost kayıt altına alınmamasını istemesine rağmen kayıt altına alınmış ve çalışanı sadece sözle tehtit etmişti.

Yarışmaya saatler kala resmi açıklama geldi ve Joost diskailifye edildi. AVROTROS olay hakkında açıklama yaptı ve alınan aksiyonu orantsız bulduğunu söyledi.

Silia Kapsis, Marina Satti, Bambie Thug ve Nemo bayrak töreninde yer almadılar ve tepkilerini gösterdiler.

Joost aleyhinde tek açıklama ise yarışma öncesinde kazandığı ulusal final birinciliğini IDF için çalışan abisine hediye eden Lüksemburg temsilcisi Tali’den geldi. Tali karar için ‘Olması gerekendi.’ açıklamasında bulundu.

Tüm bu olaylar devam ederken önce Hollanda oylarını sunacak Kaarija, sonra Norveç oylarını sunacak olan Alessandra Mele oyları sunmayacaklarını belirtti.

Hollanda oylarını sunacak Nikki ise oyları sunmayacak kişilerin arasına katıldı. Ardından AVROTROS bir açıklama yaparak oyları kimsenin sunmayacağını açıkladı.

Loreen İsrail kazanırsa ödülü takdim etmeyeceğini söyledi.

Yarışma vakti geldi çattı ve herkes performansını sergiledi. Dikkat çeken bir durum ise Portekiz temsilcisi iolanda’nın tırnaklarındaki kefiye tasarımıydı. Avrupa Yayın Birliği sosyal medya hesaplarına sanatçının yarı final performansını koysa da gelen tepkiler sonrası asıl performansı yükledi.

İsrail oy kullanan 36 ülkenin jürisinin sadece 11’inden oy aldı. Jüri oylarında birinci beklenenin aksine Nemo oldu. Halk oylamasında ise İsrail 323 puan aldı. Ayrıca sonradan açıklanan detaylı oylama sonuçlarına göre İsrail yarışmaya katılmayan ülkelerin katıldığı oylamadan geçen sene de olduğu gibi 12 puan almıştı. Halk oylamasında İsrail’i ise sadece Hırvatistan geçebildi. Yarışma sonunda kodu kıran Nemo birinci oldu.

Böylece dramalarla dolu bir sezon sona ermiş oldu.

‘Kodu kırdım, kupayı da. Kupa düzeltilebilir, belki Eurovision’un da biraz düzeltilmeye ihtiyacı vardır.’ (Nemo)

Atilla Çetintürk